Fittonia

Fittonia is een klein blijvende en kleurrijke kamerplant. De voornaamste reden dat men deze kamerplant houdt is het patroon op het blad. De meest voorkomende Fittonia heeft een patroon van zilveren aderen op een lichtgroen blad. Er zijn ook varianten met roze, roze, witte of groene aderen. Meer over deze verschillende soorten lees je verderop deze pagina. Aan dit leuke patroon op de bladeren dankt de Fittonia de bijnaam Mozaïekplantje.

Deze blaadjes worden, afhankelijk van de soort, nooit groter dan een paar centimeter. Het plantje komt van oorsprong uit Peru waar het groeit als bodembedekker. Een Fittonia kan zich dan over een stuk van zo’n 30 centimeter uitspreiden. Ze kunnen maximaal 15 centimeter hoog worden, al blijven ze hier vaak onder. In de natuurlijke omgeving kan een Fittonia tot bloei komen, maar als kamerplant gebeurt dit zelden. Op zoek naar een grotere kleurrijke kamerplant? Bekijk dan eens de Calathea.

Het is een leuke kamerplant, maar tegelijkertijd zeer temperamentvol. Het plantje stelt nogal wat eisen aan de verzorging. Deze eisen lees je verderop, evenals de verschillende soorten Fittonia en veel voorkomende problemen.

Fittonia verzorging

Luchtvochtigheid

De hoogste prioriteit in de verzorging van de Fittonia: een hoge luchtvochtigheid. Dit is één van de belangrijkste voorwaarden om deze planten mooi te laten groeien. Deze kamerplantjes moeten altijd in een vochtige omgeving staan. Ze drogen namelijk snel uit.

Water geven is ook belangrijk, maar niet voldoende. Als je een Fittonia hebt staan zal je dit probleem wellicht herkennen. Het is echt zaak om het plantje in een omgeving met een hoge luchtvochtigheid te laten groeien. Dit probleem kun je op een aantal manieren oplossen:

• Gebruik deze plantjes als bodembedekker in een terrarium. Wat je ook veel ziet is een Fittonia in een afgesloten fles of pot. Hierin simuleer je een tropische omgeving en is de luchtvochtigheid zeer hoog.
• Een tweede optie is om een standplaats te kiezen in de badkamer. Daar is het vaak warm en zeer vochtig. De ideale omstandigheden.
• Tot slot kun je er ook voor kiezen om de bladeren dagelijks te benevelen met een plantenspuit. Op die manier kun je toch tegemoet komen aan de eisen op gebied van luchtvochtigheid.

Water geven

Als je jouw Fittonia in een terrarium of gesloten pot hebt staan heb je eigenlijk geen omkijken naar dit onderdeel. In dit gesloten systeem is het altijd precies vochtig genoeg en zal jouw plantje het, als het goed is, prima naar zijn zin hebben.

Voor degenen die deze plantjes in een woon- of slaapkamer hebben staan is bewatering wel een essentieel onderdeel van de verzorging. De juiste manier van water geven is belangrijk omdat Fittonia’s zeer kieskeurig zijn als het aankomt op de hoeveelheid en frequentie water.

Ten eerste mag de grond nooit te drassig zijn. Als deze planten voor langere tijd in drassige grond staan gaan de wortels rotten. Dit heeft uitval van bladeren tot gevolg en uiteindelijk gaat het plantje dood. Geef dus nooit water als de grond nog nat is! Dit kun je eenvoudig controleren door je vinger in de aarde te steken. Blijft er aarde aan je vinger plakken? Dan is de grond nog nat en geef je geen water.

Ook mag de grond nooit helemaal uitdrogen. De bladeren worden dan droog en kunnen gemakkelijk breken. Als dit eventjes gebeurt kan de plant nog terugveren bij het geven van water, maar na langere tijd van droogte vindt er geen herstel meer plaats. Hieronder in het filmpje zie je in time lapse het herstel van een uitgedroogde Fittonia.

Pot en keuze voor grond

Hierboven werd het al aangegeven: te natte en drassige grond zorgt voor grote problemen bij de Fittonia. Dit probleem kun je grotendeels voorkomen met een aanpassing aan de pot.

Zo moet je altijd zorgen voor een gat in de bodem van de pot. Hierdoor kan het overtollige water wegstromen. Een extra voordeel is dat resten van plantenvoeding uit de aarde worden gespoeld door het geven van water. Je kunt deze afwatering verder verbeteren door een laagje hydrokorrels onderin de pot te leggen. Zo nodig kun je een schotel onder de pot plaatsen zodat water niet op meubilair komt.

Een standaard potgrond voor kamerplanten zal voldoen omdat deze redelijk goed vocht vasthoudt. Dit is een eigenschap die de Fittonia op prijs stelt.

De juiste hoeveelheid licht

Jouw Fittonia verlangt veel licht. Maar let op: nooit direct zonlicht. Als er direct zonlicht op de blaadjes schijnt kunnen deze verbranden of verschrompelen. Dit klinkt misschien een beetje dramatisch, maar dit is de plant simpelweg niet gewend. In de natuurlijke leefomgeving groeit deze plant als bodembedekker onder andere planten waardoor er nooit direct zonlicht op terecht komt.

Tegelijkertijd heeft de plant wel veel licht nodig om goed te kunnen groeien en de mooie kleur te kunnen behouden. Zeker als je een Fittonia hebt met felle kleuren, zoals rood of roze, is de hoeveelheid licht belangrijk. Als de plant te donker staat kunnen deze kleuren vervagen. In het ergste geval kunnen de bladeren zelfs volledig effen worden.

Het mooiste is dus een plekje dicht bij een raam op het noorden of oosten. Op die standplaats is er veel licht, maar eigenlijk nooit direct de zon. Als de zon er al schijnt is het in de vroege ochtend. Dan is de zon nog niet heet genoeg om echt schade aan te kunnen richten. Wel moet je er op letten dat de aarde sneller uitdroogt en je dus iets vaker water moet geven.

Misschien merk je dat jouw Fittonia na verloop van tijd niet meer symmetrisch is. Dit komt omdat de plant naar het licht toe groeit. Wil je deze symmetrisch houden? Draai dan de pot wekelijks een kwartslag.

Voeding

Een Fittonia in pot is afhankelijk van de voedingsstoffen die beschikbaar zijn in de aarde. Het is een klein plantje, maar kan flink groeien. De beschikbare voedingstoffen zijn dan ook snel op.

Zeker in de lente en zomer zie je dit plantje bijna groeien. Er worden veel nieuwe stengeltjes en blaadjes aangemaakt. Om deze groei te faciliteren is het belangrijk dat je in de lente en zomer tweewekelijks plantenvoeding toedient. Naast gezonde groei draagt voeding ook bij aan behoud van de kleur op het blad.

Lees altijd goed de instructies op de verpakking van de plantenvoeding. Het gebeurt namelijk snel dat je teveel geeft en dit kan schadelijk zijn voor de plant.

Snoeien

Snoeien is belangrijk om het plantje mooi in vorm te houden. Als je niet snoeit heb je de kans dat de stengels alle kanten uit groeien. Ook kan het gebeuren dat de afstand tussen de bladeren steeds langer wordt. Kortom: het plantje is niet meer mooi.

De onderhoudssnoei is redelijk eenvoudig. Top simpelweg de punten van de stengels met een centimeter af. Hiermee stimuleer je de plant om voller terug te groeien. Doe je dit regelmatig, dan blijft de plant mooi model.

Temperatuur

Van oorsprong groeit de Fittonia in de tropische regenwouden van Peru. Je zou het daarom niet zeggen, maar deze plant verdraagt temperaturen van 10 graden Celsius. Verdragen betekent overigens niet dat de plant onder deze temperaturen mooi zal groeien. Wil je zorgen voor goede groei en mooie kleuren, houdt de temperatuur dan altijd boven de 18 graden.

Let ook op plotselinge schommelingen in de temperatuur. Deze kunnen ontstaan door een open raam of een radiator die aangaat. Dit kan een Fittonia niet waarderen.

Fittonia soorten

Fittonia is een plantengeslacht wat valt binnen de Acanthaceae familie. Veruit de meeste Fittonia soorten die we in de tuincentra tegenkomen zijn cultivars van de Fittonia Albivenis (of: Fittonia Verschaffeltii). Enkele bekende soorten zijn bijvoorbeeld de Forest Flame en de Skeleton (hieronder op de foto).

Er zijn naast deze variaties bijna talloze kleurcombinaties denkbaar. De Fittonia verveeld nooit!

Door al deze varianten zouden we bijna vergeten dat er in de natuur nog een andere bijzondere soort groeit: Fittonia Gigantea. Met bladeren die tot 10 centimeter lang kunnen worden doet de Gigantea zijn naam eer aan. Deze bladeren zijn donkergroen en hebben donkerrode nerven in dezelfde patronen als de Verschaffeltii.

De bloem van de Fittonia

In de natuurlijke (tropische) omgeving groeit deze plant natuurlijk het best. Daar zijn de dagen lang, is het warm en geniet de Fittonia van een zeer hoge luchtvochtigheid. In deze natuurlijke omgeving gebeurt het regelmatig dat deze plantjes tot bloei komen. Net zoals inheemse planten in ons land bloeien.

Je kunt nog zo goed je best doen, de verzorging als kamerplant is nooit zo optimaal als de natuurlijke omstandigheden. Soms wil het toch lukken de plant tot bloei te laten komen. Dit lukt voornamelijk in terraria, maar soms ook simpelweg in de woonkamer.

De manier van bloeien is bijzonder. Er groeien torentjes boven de plant uit waar de bloementjes uit groeien. Deze doen denken aan de bloei van de Bananenplant (Musa). Hieronder op de foto zie je dit goed. Wil je de plant liever houden voor de bladeren? Knip de bloemtoppen dan weg zodra ze ontstaan. Hierdoor gaat de energie weer terug naar de bladeren.

Veel gestelde vragen en problemen

Kun je Fittonia stekken?

Jazeker! Dit plantje kun je eenvoudig vermeerderen. Lees erover op onze pagina over Fittonia stekken.

Waarom hebben de bladeren geen patroon?

Geen zorgen: nieuwe blaadjes zijn meestal eerst nog een periode volledig effen. Pas zodra ze zijn volgroeid ontstaan de prachtige kleuren en patronen. Als dit na volgroeiing nog steeds niet gebeurt kan er iets anders aan de hand zijn. Het is goed om te letten op aspecten als voeding en hoeveelheid licht. Bovenaan deze pagina lees je daarover de tips.

Hoe vaak moet je Fittonia verpotten?

Gezien dit plantje een snelle groeier is moet je eigenlijk ieder jaar wel verpotten. Nadat de plant een hoogte van 15 centimeter heeft bereikt hoeft dit niet meer. Dan is de plant volgroeid.

Verpotten doe je het liefste in het voorjaar. Dan gaat de plant de groeifase in en zit vol met energie. Hij zal dan snel herstellen van de verhuizing.

Is Fittonia giftig?

Gelukkig is de Fittonia niet giftig voor mensen of (huis)dieren. Je kunt dit leuke kamerplantje dus gerust op tafel zetten als er bijvoorbeeld ook katten in huis rondlopen.

Gele bladeren

Als je de plant voor langere tijd te veel water geeft wordt de grond drassig. Dit veroorzaakt verwelking en gele bladeren. Lees bovenaan deze pagina, bij de verzorgingstips, de juiste manier en frequentie van water geven.

De bladeren krullen op

Als de bladeren opkrullen zijn deze meestal ook hard geworden. Ze breken dan makkelijk af. Dit is signaal dat de Fittonia het niet naar zijn zin heeft. Opkrullende bladeren worden meestal veroorzaakt door teveel direct zonlicht en een lage luchtvochtigheid. Verplaats je plant naar een plekje uit de zon en besproei de blaadjes dagelijks met een plantenspuit. Daar zou de plant flink van op moeten knappen! Dit zie je overigens bij veel populaire kamerplanten, zoals de Strelitzia of de Philodendron.

Bruine bladranden

Soms ontstaan er bruine bladeren, of bruine randen aan het blad, van jouw geliefde Fittonia. Dit is meestal een teken van een teveel aan licht. Vergeet niet dat dit plantje in de natuurlijke omgeving bijna nooit zonlicht krijgt en dus comfortabel is met een standplaats die wat schaduwrijker is.

Het kan gebeuren dat je jouw plant ergens neerzet en dat vervolgens de dagen langer worden. Doordat de zon anders staat schijnt deze nu wel op de plant, waar dit eerst niet gebeurde. Let hierop en verplaats zo nodig de plant naar een plek waar de zonnestralen niet op de bladeren terecht komen.

De Fittonia hangt slap

Dit is normaal gesproken een teken van uitdroging. Geef de plant een gietbeurt en wacht een uurtje. Als het goed is veert hij weer helemaal op!