Olifantenpoot (Beaucarnea Recurvata)

De Olifantenpoot, officieel bekend onder de naam Beaucarnea Recurvata, is een tropisch uitziende kamerplant. Hij heeft de grappige bijnaam ‘Olifantspoot’ vanwege de stam. Zoals de plant in de grond staat, lijkt het net alsof er geen plant, maar een poot van een olifant in de plantenbak staat. Dat is nog eens een unieke plant!

Net als de olifant, doet deze plant aan verre oorden denken. En dat is terecht, want deze plant komt oorspronkelijk uit Midden-Amerika. Denk dan aan de regio Mexico: een lekker warm klimaat en de rustige, eenvoudige sfeer die daarbij past. Daar is deze plant dan ook dol op. Hij vergt relatief maar weinig onderhoud.

Olifanten schommelen rond in Azië en Afrika maar deze ‘plantaardige’ olifantenpoot heeft voet gezet in Mexico en buurlanden. De robuuste plant heeft een opmerkelijke verdikking bij de voet, bijna een knolvorm. Vandaar ook het beeld van een olifantenpoot. Die stam is een echte joekel en dient dan ook als een enorm waterreservoir.

Zou je de binnenkant van de stam blootleggen, dan zie je een sponsachtige substantie. Ideaal materiaal om zoveel mogelijk water op te slaan. Deze kamerplant kan dan ook, mits eenmaal volgetankt, een vrij lange tijd zonder water. Een wat lievere naam dan olifantenpoot is ‘pony tail’. Zijn tweede bijnaam dankt de plant aan z’n lange, sliertachtige kapsel. Haal je een beaucarnea in huis, dan gaat hij het je niet moeilijk maken. Alleen dat zonlicht… daarin voelt hij zich toch wel het beste thuis.

Naamgeving en bijnamen

Het is goed mogelijk dat je de botanische naam van deze plant nog niet kent: Beaucarnea Recurvata (soms ook wel Nolina Recurvata genoemd). Veel bekender is deze plant onder zijn bijnaam: Olifantenpoot plant of kortweg Olifantspoot.

De ontdekker van de Beaucarnea

Omdat de Beaucarnea in zulke warme gebieden voorkomt, zou je denken dat iemand daar de plantensoort al gecultiveerd zou hebben. Maar dat is niet zo. De planten zijn vernoemd naar de Belgische Jean-Baptiste Beaucarne. Hij was notaris en plantenverzamelaar. Het lukte hem als eerste om de planten mee terug te nemen uit de verre oorden en ze in Europa te kweken. Je kan nog steeds een afstammeling van deze eerste plant vinden in de familiewoning van Jean-Baptiste in het plaatsje Ename, in Oost-Vlaanderen.

De familie van de Olifantenpoot

Als je zelf ook deze planten in huis wil halen en tot een gezonde groei wil laten komen, dan zijn hier wat wetenschappelijke feitjes. De plant behoort onder tot stam van Embryophyta: de landplanten, de klasse spermatopsida: de zaadplanten. De clade van de plant is bedektzadig en eenzaadlobbig. Hij behoort tot de familie van Asparagaceae en de onderfamilie Nolinoideae. Binnen deze plantenfamilie valt ook de Yucca (Palmlelie) en de makkelijke kamerplant Dracaena. Zo, weer iets geleerd vandaag. Je kan nu als een echte plantendeskundige je huis gaan vergroenen met deze tropische plant. Lees snel verder voor de verzorging van de Olifantenpoot.

Verzorging Olifantenpoot

Bewateren

Als de grond waar de olifantenpoot in staat echt droog aanvoelt, dan is het tijd om water te geven. In de winter droogt de grond langzamer op dan in de zomer en tijdens de koude dagen heeft de olifantenpoot dan ook minder aqua nodig. Vaak zit er nog genoeg in zijn stam. De plant heeft er dan ook geen problemen mee om ’s winters meerdere weken droog te staan. Heb je water gegeven, check dan de grond na enkele dagen. Is die alweer goed aan het opdrogen, dan weet je dat de olifantenpoot druk aan het water opslaan is. De stam zit ‘vol’ als de grond nattig blijft. Wees daar voorzichtig mee in verband met mogelijke wortelrot. Een beaucarnea hoeft niet echt gesproeid want gedijt prima in droge lucht. Een enkel keertje om het stof weg te sproeien, is niet verkeerd.

Zonnetje

De olifantenpoot wil bij het raam staan want hij heeft toch minstens vijf uur rechtstreeks zonlicht nodig, elke dag opnieuw. Heb je nu een raam op het zuiden, dan mag hij daar wel een metertje of twee bij weg staan. Maar eigenlijk is de beaucarnea een hele makkelijke plant en doet hij het prima recht voor een raam op het oosten of op het westen. Wordt het te donker voor de beaucarnea dan merk je dat omdat hij geen vers blad meer aanmaakt. Bij voldoende licht groeit de kop wel, maar de stam niet zichtbaar. Overdag wil hij minimaal 12 graden voelen en ’s nachts niet minder dan 3 graden.

Potje in, potje uit

Ga je voor een nieuwe pot bij de olifantenpoot, zoek er dan eens eentje die de breedte in gaat. Handig want de wortels van de poot groeien namelijk ook vrij horizontaal. Verpotten is niet vaak nodig en als je het doet is de lente de beste tijd. Of natuurlijk direct na aankoop.

Een hapje en een sapje extra

De beaucarnea is geen slokop en kan in feite maanden zonder extra voeding. Voer je je olifantenpoot toch iets bij? Doe dat dan in de lente of zomer. Houd het bescheiden want teveel bijvoeding kan zomaar verbrande wortels uitlokken.

Onderhoud

De olifantenpoot heeft geen last van verkleurd blad. Bladen onderin kunnen natuurlijk doodgaan maar de vervanging met vers blad bovenin zijn kruin is dan ook alweer zichtbaar. Zie je toch bruine bladpunten? Eigen schuld, dan heb je hem ‘overgoten’. Mocht je olifantenpoot te hoog worden of zie je graag meer uitlopers komen? Dan snoei je je plant door de stam af te zagen. Het voorjaar is hier geschikt voor. Eenmaal zonder kruin wordt de verdamping miniem. Dus meteen na het snoeien, geef je je poot heel weinig water. Een beaucarnea met meerdere kruinen ziet er fraai rijk uit. Nieuwe kruinen krijg je door de pas afgezaagde stam in een plastic zak te doen. Zo gaat de luchtvochtigheid omhoog en ontwikkelt je olifantenpoot zich beter. En een beaucarnea stekken, vergeet het maar. Dat kan enkel door zaad toe te passen.

In bloei

Hij staat niet in de open lucht in Mexico. Dus de kans dat je een bloeiende beaucarnea krijgt in je kamer is vrij gering. Dat komt omdat de intensiteit van het licht vaak onvoldoende is. Gebeurt het wel, dan heb je geluk. Je krijgt dan lange witte bloemen te zien.

Bij de dokter

De olifantenpoot weert zich goed tegen luisaantasting. Alleen als hij per ongeluk een tochtig plekje heeft bemachtigd, wil de wolluis zich er nogal eens op neervlijen.  Het grote gevaar heet wortelrot en soms ook verrotting van de stam. Check dus altijd of er geen laagje water onderin de pot is blijven staan.

De verzorging van de Beaucarnea: water geven

Als je Beaucarne eer aan wil doen, moet je natuurlijk wel weten hoe je zijn planten moet verzorgen. Het belangrijkste wat je weten moet is dat de plant warmte gewend is. Als je deze planten ziet, is dat ook niet zo gek. Van de grote pliabilis die meer op een boom lijkt, tot de eenvoudigere kamerplant nolina,  je hebt niet veel fantasie nodig om deze plant voor een palmboom aan te zien.

Hij is er helemaal op ingesteld om een tijdje zonder water te kunnen. Als er water tot zijn beschikking is, kan hij een voorraadje daarvan opslaan in zijn stam. Geef hem eens in de paar dagen water en dan is hij tevreden. In de droge zomer kan je wat meer water geven. Maar pas op: de Olifantenpoot kan ook verdrinken. Je kan dus beter een keer geen water geven dan een keer te veel.

Als je de plant te lang te veel water hebt gegeven worden de bladeren geel en vallen ze af. Je kunt de plant nog proberen te redden. Haal hem uit de pot en verwijder voorzichtig alle natte aarde van de kluit. Plaats hem daarna terug in de bloempot met verse (droge) aarde. Dan is het afwachten of het redden heeft geholpen of helaas toch niet.

De Beaucarnea wil lekker in het licht staan

Je had het misschien wel geraden, maar de Olifantenpoot is gewend aan een klimaat met veel licht. Hoe meer licht hij krijgt, hoe makkelijker hij zal groeien. Als hij even wat minder zonlicht krijgt, gaat hij daar niet meteen dood van. Het zal zijn groei wel wat vertragen. Probeer hem dus zo veel mogelijk licht te geven. Een plek in de schaduw zal de plant geen goed doen. Net zoals iedere plant heeft ook deze licht nodig, en zal dus niet goed gedijen in het donker.

Pas wel op met de afstand tussen het raam en de plant. Als je raam op het zuiden staat, dan moet je een afstand van ongeveer twee of drie meter tussen het raam en de plant aanhouden. Anders kan hij er gewoon vlakbij staan. Hoewel je het niet zou verwachten, is deze plant niet gewend om pal in de zon te staan. Hij gaat er niet dood van, maar hij zal er even aan moeten wennen.

De Olifantenpoot voeding geven

De Beaucarnea is een heel gemakkelijke plant om te verzorgen: hij hoeft niet elke dag water en wat voeding betreft heb je er al helemaal niet veel omkijken naar. Dat komt omdat plantenvoeding eerder kwaad dan goed doet. Je kan hem namelijk relatief makkelijk overvoeren. Als je dat doet, verbrand je zijn wortels. Doe het dus zeer behoedzaam. Het is aan te raden om de helft van de gebruikelijke hoeveelheid plantenvoeding te geven om je plant fit te houden. Je kan hier universele plantenvoeding voor gebruiken, dat is verder geen probleem.  

De Beaucarnea snoeien

Als je ooit een Beaucarnea hebt gezien of in huis hebt gehad, weet je als iemand met groene vingers waarschijnlijk intuïtief wel wat je met deze plant aan moet. Hij krijgt op een bepaald moment uitgedroogde bruine of bruingele punten aan het uiteinde van de bladeren. Die vallen er soms vanzelf af. Als dat niet gebeurt, kan je ze met een schaartje de plant zelf een beetje ‘bijpunten’. Heel voorzichtig trekken is soms ook al genoeg. Daarna kan je hem gewoon met rust laten.

Als je echt rigoureus wilt zijn kun je eens in de drie jaar de bovenkant van de stam eraf zagen. Dan heb je binnen enkele maanden een fris, nieuw bladerdek. Dit hoeft niet, maar kan een leuk project zijn. Een Olifantenpoot is sterk en groeit gewoon terug.

Aarde en de pot

De Olifantenpoot heeft weinig nodig, qua water en voeding. Ook wat betreft potgrond moet je een beetje oppassen. Bij het potten van een plant denk je misschien meteen aan aarde of potgrond, maar daar schiet deze plant niet veel mee op. Je kan hem het beste een cactus mix geven. Zo verklein je de kans op een overvloed aan water of voeding en dat de plant daarmee verbrandt of verdrinkt. Door de cactus mix kan alles namelijk veel makkelijker wegstromen dan in normale potgrond. Zorg dan wel altijd voor gaten in de bodem van de pot.

De Beaucarnea verpotten

Als je de Beaucarnea uit zijn kweekpot wil halen, moet je er dus voor zorgen dat de vervangende pot gaten in de bodem heeft voor een goede waterafvoer. Maar omwille van de groei zal verpotten niet snel nodig zijn. In een gemiddelde huiskamer heeft de stam geen hoge groeisnelheid. De groei zit hem enkel in de bladeren, die hoogstens wat meer ruimte in de breedte in gaan nemen. Als de plant uiteindelijk toch uit zijn voegen groeit, zorg er dan voor dat zijn nieuwe pot 20% groter is, zodat hij rustig en gezond door kan groeien zonder in de knel te komen. Verpot alleen in de lente.

De ideale temperatuur voor de Olifantenpoot

De Beaucarnea is een ideale huiskamerplant omdat de gemiddelde temperaturen van een huiskamer erg geschikt zijn voor de plant. Overdag moet het minstens twaalf graden zijn en ’s nachts minimaal drie. De gemiddelde mens heeft bij die temperaturen de verwarming al lang wat omhoog gedraaid, dus dat zou geen probleem moeten vormen.

De Beaucarnea bloemen

Het is altijd leuk als een plant ook in bloei kan komen. Reken daar bij de Beaucarnea echter niet op. De plant kan in bloei komen, maar doet dat niet met de temperaturen en het klimaat van de gemiddelde huiskamer. Mocht je toch wat bloemen zien verschijnen, dan zijn het niet de bloemen waar je mee zou pronken: ze zijn klein en onopvallend. Je kan ze maar beter weghalen, want de plant kan daardoor minder hard groeien. Hij zal daar meer energie aan kwijt zijn en daardoor ook wat glans in de bladeren verliezen.

Soorten

Als je zoekt naar de Beaucarnea, kom je vaak eenzelfde plant tegen in het aanbod van online tuincentra. Maar in feite zijn er verschillende soorten van deze plant. Het is een hele familie op zichzelf. Je leest vaak over de Beaucarnea Nolina, maar er zijn rond de twintig verschillende ondersoorten. De bekendste soort groeit van oorsprong in Mexico, maar je kan ze ook vinden in Belize, Guatemala, Texas en Californië.

Veel gestelde vragen en problemen

Kan de Beaucarnea buiten?

Dat kan, maar enkel in de zomermaanden. Let erop dat je de plant buiten niet in de volle zon zet en ook niet op een plekje met veel wind. In de herfst (en zeker in de winter) moet hij weer naar binnen. Dit geldt overigens voor veel andere populaire kamerplanten zoals de Bananenplant en de Strelitzia.

Is deze plant giftig?

Door zijn grootte kan hij als een volwaardig meubelstuk worden toegevoegd aan het interieur en omdat zijn bladeren niet giftig zijn – niet voor mensen, maar ook niet voor dieren- kan hij zonder verdere zorgen overal in huis worden geplaatst. Vooral katten zijn vaak aangetrokken tot de sprietige bladeren. Dit is dus geen probleem. Het bladerdek doet een beetje denken aan dat van de Chlorophytum, ook dat vinden katten leuk.

Een zieke Olifantenpoot

Welbekende ziektes van de Beaucarnea hebben vooral hun oorzaak in de hoeveelheid voeding of water die de plant krijgt. Wortelrot is zo’n voorbeeld. Dat ontstaat wanneer de plant in een keer te veel water op moet nemen.

De plant is niet gevoelig voor echte ziekten. Nog een voordeel is dat luizen, mijten of ander ongedierte ook niet uitgesproken dol zijn op deze plant. Heel soms kan het gebeuren dat je een ongewenste gast hebt. Dan kan je de beestjes het beste meteen bestrijden om erger te voorkomen. In dat geval kan je zowel met een chemisch als biologisch bestrijdingsmiddel aan de slag.

Kun je deze plant stekken?

Nee, je kunt deze plant niet stekken. Vermeerderen is enkel mogelijk door de zaden te zaaien. Op zoek naar een kamerplant die je wel kunt stekken? Dan is de Philodendron of de Tradescantia een goede optie.

Is de Beaucarnea luchtzuiverend?

Een beetje. Er zijn veel kamerplanten die dit beter doen zoals de Sanseveria en de Monstera.

Waar op letten bij een Beaucarnea aanschaffen

Als je een Beaucarnea in huis wil hebben, dan kan je bij ieder tuincentrum wel terecht. Als je wil weten of de plant bij jouw interieur past, dan zijn hier alvast wat feitjes om rekening mee te houden. De kortste planten zijn zo’n vijftig centimeter hoog, maar ze zijn ook verkrijgbaar met een ‘startlengte’ van maar liefst honderdtachtig centimeter hoog. Dan is de plant al minimaal 10 jaar oud bij het verlaten van de kwekerij.

De diameter van de planten kan uiteenlopen van negentien tot ongeveer vijfenvijftig centimeter. Je doet er dus goed aan om eerst te kijken waar je de plant wil neerzetten en of hij daar wel past. Hij zal immers een hoge leeftijd bereiken en voor langere tijd deel uit gaan maken van de sfeer in je huiskamer. De Beaucarnea kan tientallen jaren oud worden. Als de plant dan niet voldoende ruimte heeft, zal het een rommeltje worden. Zeker als de bladeren dan ook nog eens in elkaar gedrukt worden bij gebrek aan ruimte als ze doorgroeien.

Samenvatting