Monstera

Monstera is een plantengeslacht dat binnen de Aronskelkfamilie valt. Deze planten groeien oorspronkelijk in warme gebieden van Zuid-Amerika. Wij kennen de Monstera natuurlijk voornamelijk als kamerplant.

Als we het hebben over “Monstera” bedoelen we vaak de Deliciosa, zoals op de foto hieronder. Monstera is echter het geslacht waarbinnen nog vele andere prachtige soorten vallen. Deze soorten vind je terug op deze pagina.

Monstera planten zijn bekend onder verschillende bijnamen. De meest bekende is toch wel Gatenplant. Deze bijnaam dankt de plant natuurlijk aan de kenmerkende gaten en inkepingen in de bladeren. In het Engels is daarom een veel gebruikte bijnaam Swiss Cheese Plant. De geslachtsnaam Monstera is afgeleid van het Griekse woord voor “abnormaal” vanwege deze bladeren.

De Monstera is een bijzondere groep planten waar een hoop over te vertellen is. Op deze pagina lees je alles over de natuurlijke habitat, groei- en bloeiwijze, tips voor de verzorging en veel voorkomende problemen.

De geschiedenis van de Monstera

De Monstera plant werd voor het eerst ontdekt door de Franse botanicus Charles Pluimer. Hij ontdekte de Monstera Adansonii in een tropisch regenwoud in Zuid-Amerika en gaf de plant de naam: Arum hederaceum amplis follies perforatis. Dit is in het Latijns grofweg een omschrijving voor een plant die in de Aronskelkfamilie valt en geperforeerde bladeren heeft.

Deze eerste Monstera heeft hij getekend en beschreven in een boek dat is uitgebracht in 1693. Dit boek is openbaar en online in te zien. Hieronder een screenshot van de betreffende pagina’s. Als eerste de originele tekening en daarna de beschrijving.

In 1763 kwam men er achter dat deze plant vrij sterk is en makkelijk te stekken. Het werd toen een populaire kamerplant en kreeg ook zijn definitieve naam van de Franse botanicus Adanson: Monstera Adansonii.

Gatenplant groei- en bloeiwijze

Groeiwijze

Een Monstera is een klimplant. Dat zou je niet zeggen omdat wij hem vaak houden als staande plant en als hangplant. Kijk hieronder op de foto maar eens naar deze Monstera in de natuurlijke habitat. Zo groeien ze in de natuur. Dat doet de Monstera met luchtwortels.

De Gatenplant is een hemi-epifyt. Als je dat woord nooit hebt gezien is er enige uitleg nodig. Het woord Epi betekent “op” en fyt betekent “plant”. Een Epyfyt groeit op planten, met name bomen en hebben dus geen wortels in de grond. In plaats daarvan onttrekken ze voedingstoffen uit de lucht, regen en vuilstoffen die op de boom belanden. Let wel dat ze geen voedingsstoffen uit de boom halen, dan zouden we spreken van een parasiet.

Een hemi-epifyt is een plant die slechts een gedeelte van zijn leven als puur epifytisch doorbrengt. Een Monstera start met zijn wortels in de grond. Naarmate de plant groter wordt werkt hij zich een weg omhoog langs een boom, op naar het licht. Daarom is een Monstera opbinden vaak nodig als kamerplant.

Blad

De natuurlijke habitat van de Monstera is het tropisch regenwoud. Het weer kan daar nogal extreem zijn. De gaten in de bladeren maken een Monstera beter bestand tegen flinke regenbui of windhoos.

Een nieuw blad begint altijd tegen de “stam” van het vorige. Zodra het blad gereed is komt deze opgerold tevoorschijn. Daarna rolt het zich uit. Als kamerplant stopt dit proces waarschijnlijk voor een paar maanden. Zodra de dagen weer langer worden merk je dat jouw Monstera de groei weer voortzet. Dit is een goed moment om ook het bemesten van de plant weer op te pakken. In het groeiseizoen kan jouw Gatenplant iedere week wel een nieuw blad aanmaken.

Wist je dat een bestaand blad nooit meer of minder gaten kan krijgen? De enige manier voor jouw Monstera om meer gaten te krijgen is nieuw blad aanmaken en oud blad, met minder gaten, af te stoten.

Tussen het blad en de stengel zit een gedeelte dat “giniculum” heet. Dit gedeelte is de verbinding tussen het blad en de bladsteel. Bij sommige soorten kun je het herkennen aan het gerimpelde gedeelte van de stengel. Dit is te vergelijken met een soort spier. De Monstera gebruikt dit gedeelte om de bladeren naar het licht te kunnen draaien.

Bloem en vrucht

Een Monstera als kamerplant zal niet snel bloeien. Jouw plant kan prima groeien, en je verzorgt hem goed, maar de omstandigheden zijn hier nu eenmaal niet zo goed als in de natuurlijk habitat. Als je een Monstera wilt zien bloeien moet je toch echt naar Zuid-Amerika (of een tropische bonatische tuin bezoeken in ons land).

In de natuur bloeien deze planten dus volop. Hieronder zie je een foto. Door de opbouw van de bloem zie je duidelijk dat deze planten in de Aronskelkfamilie valt. Deze zijn op dezelfde manier opgebouwd als andere plantengeslachten in deze familie zoals Philodendron en Alocasia.

De vruchten zijn langwerpig en zien er misschien een beetje vreemd uit, maar ze smaken heerlijk. De smaak is een combinatie van aardbei, mango en ananas. Ze zijn zo lekker dat de bekende Monstera Deliciosa hier de naam aan dankt: Deliciosa is een afgeleide van delicious. Lekker, in het Engels. Mocht je gevoelig zijn voor oxalaatkristallen is het overigens geen goed idee deze vruchten te eten.

Monstera verzorging

De Gatenplant is een sierlijke plant die tegelijkertijd stoer overkomt door de robuuste bladeren. Een must voor iedere plantenliefhebber. Wist je dat deze planten ook vrij makkelijk zijn in de verzorging? “Makkelijk” betekent niet dat je ze kunt verwaarlozen, maar ze kunnen zeker een stootje hebben. Hieronder staan de punten waar je rekening mee moet houden. Doe je dat goed, dan heb je lang plezier van jouw Monstera!

Standplaats en licht

Zet jouw plant op een plekje waar de zon in de ochtend komt, maar in de middag weg is. De reden hiervoor is af te leiden aan de natuurlijke habitat van deze planten. Daar groeien ze onder hoge bomen die in de middag de volle zon blokkeren. In de ochtenduren schijnt de zon onder de bomen door en valt op de plant. De ochtendzon is nog niet zo heet en dit kan prima. De middagzon is te heet en kan bladverbranding veroorzaken.

Geen direct zonlicht dus, maar te weinig licht is ook zeker niet goed. Jouw plant heeft veel indirect licht nodig om te kunnen groeien. Als jouw Gatenplant te weinig licht krijgt groeit deze niet goed en zijn de nieuwe bladeren klein en bleek.

Je merkt dat jouw Gatenplant naar het licht toe groeit. Wil je hem mooi symmetrisch houden kun je hem iedere week een kwartslag draaien. Als de plant echt overduidelijk 1 kant op groeit staat hij misschien te ver van het raam vandaan. Je ziet dan de bladeren bijna horizontaal staan omdat ze echt naar het licht toe reiken. Een andere optie de vorm terug te krijgen is de Monstera snoeien.

=> Liever een kleinere kamerplant? Bekijk dan eens de Peperomia of deze leuke kleine kamerplant.

Temperatuur

Bij het kiezen van de standplaats moet je ook rekening houden met de mogelijkheid van temperatuurschommelingen. Denk hierbij aan een kachel die aan staat (warme luchtstromen) of een airco (koude luchtstromen). Een Monstera met bruine vlekken op de bladeren is vaak het resultaat.

Over het algemeen doet jouw Gatenplant het goed bij de normale kamertemperatuur. Temperaturen onder de 10 graden zijn schadelijk.

Luchtvochtigheid

Zoals hierboven beschreven groeit de Monstera van nature in het tropisch regenwoud. De luchtvochtigheid is daar zeer hoog, meestal boven de 80%. Alhoewel het een sterke plant is die het ook hier goed doet, moet je hem wel een handje helpen. De luchtvochtigheid verhogen is daar een belangrijk onderdeel van. Doe je dit niet, dan krijg je bruine punten en randen aan de bladeren.

De luchtvochtigheid verhogen is vrij eenvoudig. Benevel de bladeren dagelijks met een plantenspuit totdat ze helemaal nat zijn. Sommigen kiezen ervoor om een luchtbevochtiger te gebruiken. Dan kun plaatselijk de luchtvochtigheid verhogen en al jouw tropische planten bij elkaar zetten.

Pot en verpotten

In het groeiseizoen kan deze plant snel groeien. Als je ziet dat jouw plant veel nieuwe bladeren aanmaakt kun je er vanuit gaan dat er ook nieuwe wortels bijkomen. Na verloop van tijd is de huidige pot te klein en is het tijd om te verpotten. Je merkt dit, onder andere, aan:

• Je ziet de wortels uit het drainage gat groeien.
• Als de pot langere tijd te klein is stopt de plant helemaal met groeien.
• De afwatering is een stuk minder goed omdat de wortels veel dichter zitten.

Verplanten doe je het liefste in de lente en kies altijd een pot die zo’n 20% groter is dan de vorige. Het type pot maakt niet zoveel uit, maar zorg wel altijd voor een drainage gat in de onderkant. Zo kan overtollig water uit de pot en blijft de plant niet in natte grond staan. Ook kun je wat hydrokorrels onderin de pot leggen om dit proces te verbeteren. Of lees verder over de Monstera water geven.

Potgrond

De Gatenplant staat het liefste in een grond die vocht vasthoudt, maar niet drassig wordt. Een normale potgrond voor kamerplanten zou kunnen, maar is niet de beste optie. Na verloop van tijd, als je vaker water hebt gegeven, wordt deze steeds dichter. De wortels krijgen dan steeds minder zuurstof.

Als je het goed wilt doen kies je voor een potgrond met veenmos of kokos. Deze materialen houden vocht vast, maar zijn nog steeds luchtig van structuur. In principe zou zelfs een potgrond voor cactussen en vetplanten moeten volstaan.

Voeding Monstera plant

Jouw kamerplant heeft drie dingen nodig om gezond te blijven en kunnen groeien: energie, water en voedingsstoffen. De energie komt uit licht en water geef je wanneer de plant hier behoefte aan heeft (lees hierboven). Het derde element is voeding. In de natuur haalt jouw Monstera dat uit de bodem, maar als kamerplant zijn de beschikbare voedingsstoffen in de pot snel op. Daarom is het belangrijk om bij te voeden.

Een kamerplantenvoeding bestaat meestal uit drie onderdelen: stikstof, fosfor en kalium. De verhouding van deze elementen verschilt per plantenvoeding. De Monstera doet het prima op een normale kamerplantenvoeding. Meestal is deze sterk geconcentreerd. Je moet even goed lezen in hoeverre je het moet verdunnen. Als je teveel voeding geeft kan dit schade aan de wortels veroorzaken.

Het is belangrijk dat je voeding geeft als de plant daar behoefte aan heeft. Deze behoefte bestaat als de plant groeit. Zie je dat de groei stop, meestal in de loop van de herfst, dan stop je met bijmesten. Zodra de groei weer opstart, in de lente, begin je weer. Sommige planten hebben trouwens lak aan deze pauze en groeien de hele winter door. Als dat het geval is kun je ook de hele winter door blijven bemesten, anders krijgt de Monstera gele bladeren.

Monstera soorten

Monstera Deliciosa

Als men “Monstera” zegt, dan wordt vaak de Deliciosa bedoeld. Vaak wordt echter vergeten dat Monstera het plantengeslacht is waarbinnen de Monstera Deliciosa een soort is. De Deliciosa is een prachtige soort met brede bladeren en de kenmerkende inkepingen. Deze variant kan uitgroeien tot een flinke kamerplant en moet je ondersteunen met een mosstok.

Monstera Adansonii

De Monstera Adansonii heeft een stuk kleinere bladeren. Het is een klimplant die uitstekend kan worden gebruikt als hangplant. De bladeren hebben gaten en de plant heeft in het Engels daarom de bijnaam Swiss Cheese Plant. De Monstera stekken gaat overigens het makkelijkste met deze soort.

Monstera Obliqua

De Obliqua lijkt op de Adansonii, maar het zijn echt twee verschillende soorten. Het verschil zit hem in de grootte van de gaten in het blad. Bij de Obliqua is het meer gat dan blad, terwijl de Adansonii meer blad dan gat heeft. Snapje? Daarnaast is de Obliqua zeer zeldzaam en eigenlijk niet te verkrijgen.

Monstera Minima

Heel eerlijk: officieel is de Monstera Minima geen Monstera, maar een Rhaphidophora. Waarom we hem hier toch noemen? Veel mensen denken dat het een Monstera is. Kijkend naar de foto hieronder snappen we dat wel. Hij lijkt sprekend, valt ook binnen dezelfde overkoepelende plantenfamilie (Aronskelkfamilie), maar is dus botanisch gezien een andere soort.

Monstera Thai Constellation

Momenteel één van de meest gevraagde soorten: de Monstera Thai Constellation. Deze variant heeft grote bladeren met witte gedeeltes. Dit noem je bont blad. Deze plant is zeldzaam en degenen die verkrijgbaar zijn worden voor een hoge prijs aangeboden.

Monstera Pertusum

De Pertusum lijkt sprekend op de Deliciosa. De bladeren en manier van groeien zijn hetzelfde, maar de Pertusum wordt een stuk groter. Wil je echt een grote kamerplant die de ruimte kan vullen? Dan is dit de juiste keuze!

Monstera Borsigiana

Ook deze variant lijkt sprekend op de Deliciosa en wordt dan ook vaak onder dezelfde naam verkocht. Er zijn echter subtiele verschillen wat de Monstera Borsigiana echt een andere plant maakt. Bij volwassen planten zie je verschil hoe de stengels groeien en hoe de bladeren op deze stengels liggen. Ook kan de Monstera Borsigiana wat “warriger” groeien terwijl de Deliciosa meer gestructureerd oogt.

Monstera Karstenianum

De Monstera Karstenianum is eigenlijk een Philodendron. Dit is nog niet zo heel lang geleden ontdekt. Deze plant heeft voor zeer lange tijd de naam Monstera Karstenianum gedragen, en mensen zullen hem waarschijnlijk nog lang zo noemen. Het is een leuke hangplant met donkergroene blaadjes. Wordt ook wel Monstera Peru genoemd.

Monstera Standleyana

Deze Monstera soort lijkt op de vorige. De blaadjes zijn ook ovaal en lopen uit in een punt. De Monstera Standleyana wordt vaak als variegated aangeboden.

Monstera Siltepecana

Monstera Siltepecana is een zeer zeldzame Monstera soort. Deze kom je enkel tegen bij de plantenzaken die zijn gespecialiseerd in zeldzame planten.

Veel gestelde vragen en problemen

Is de Gatenplant giftig voor katten en honden?

De American Society for the Prevention of Cruelty to Animals heeft een lijst met planten die giftig zijn voor katten en de Monstera staat er op. Dit komt door de calciumoxataten die in de bladeren en stengels zitten. Bij inname kan jouw kat gaan braken. Dit geldt trouwens ook voor honden.

De calciumoxataten hebben voor zover bekend geen of een minder groot effect op mensen. Er is onderzoek gedaan naar de giftigheid bij mensen en die moeten zeer veel binnenkrijgen voordat zich symptomen voordoen.

Een blad zonder gaten

Soms zie je een blad aan jouw Gatenplant, zonder gaten. Hoe kan dat? Daar kunnen meerdere redenen voor zijn. Als jouw plant nog jong is klopt het dat de bladeren zonder gaten aan de plant zitten. Het duurt vaak eventjes voordat er gaten ontstaan. Ook kan het zijn dat jouw plant na aankoop nog moet acclimatiseren. Geef het dus eventjes de tijd. Als jouw plant al wat ouder is, en nog steeds geen gaten heeft, dan moet je verder kijken.

De plant moet het goed naar zijn zin hebben om bladeren met gaten aan te maken. Als er bepaalde elementen in de verzorging niet goed zijn, zie je bladeren zonder gaten ontstaan. Vaak heeft het te maken met: een tekort aan voeding, de verkeerde standplaats (licht) of het is nodig om te verpotten. Op deze pagina lees je over de juiste aanpak voor het onderhoud.

Druppels aan het blad

Zie je een druppel aan het blad van jouw Gatenplant? Dat noemen we “guttatie” en is heel normaal. Er zijn zelfs meerdere planten die dit doen, bijvoorbeeld de Alocasia. Zodra er teveel water in de grond en in de stengels zit moet dit eruit. Overdag kan de plant dit overtollig water verdampen, maar in de avond kan dit niet. Dan ontdoet de plant dit overtollig water via de poriën die in het blad zitten. Het effect is dat je de plant ziet huilen.

Bladeren hangen slap

Slappe bladeren zijn vaak het gevolg van een plant die dorst heeft. Ga nu niet gelijk zeer veel water geven, maar bouw dit op met kleine beetjes. Geef ieder uur een slokje totdat je ziet dat de plant weer omhoog staat. Ook is het goed om even de standplaats te checken. Bij teveel direct zonlicht of een plekje met te weinig licht kan de plant gaan hangen

Is de Gatenplant luchtzuiverend?

Ja, deze plant zuivert de lucht. Er zijn meer planten die dit doen, maar de Monstera doet dat zeer sterk. Een extra voordeel is dat deze plant grote bladeren heeft. Hoe groter het blad, hoe meer blad oppervlakte, hoe groter de capaciteit om lucht te zuiveren. Om deze reden zetten veel mensen deze plant op de slaapkamer.

Zwarte bladeren?

Een nieuw blad zwart, dat is een teken dat er iets niet goed gaat. Zwarte bladeren zijn meestal een teken dat de plant te koud staat. Staat deze misschien naast een open raam, op de tocht of bij een airco? Verplaats hem dan.

De plant groeit niet

Als jouw Monstera plant niet groeit is dat niet meteen een reden tot zorg. Er is een lange periode, van de herfst tot begin lente, dat jouw plant in de ruststand is. Dan zie je geen of weinig groei. Is de lente al een tijdje begonnen en zie je nog steeds geen groei? Dan moet je verder gaan kijken.

Een oorzaak dat de plant niet groeit is vaak dat er een tekort aan voedingsstoffen is. Voed je regelmatig bij met plantenvoeding? Een andere oorzaak is een te krappe pot. Als de wortels geen ruimte meer hebben zal de plant aan de bovenkant ook niet verder groeien. Tot slot is er voldoende licht nodig om te kunnen groeien. Als de plant te donker staat zie je vaak dat er ook geen of nauwelijks groei is.

Kan deze plant naar buiten?

Jazeker, maar wel onder bepaalde voorwaarden. De Gatenplant kan alleen naar buiten in de zomermaanden, als het warm is buiten. Kies daarnaast een standplaats in de schaduw en uit de wind. De volle zon en tocht kunnen schade aan de plant veroorzaken.

De bladeren krullen op

Krullende bladeren zijn vaak een signaal dat de lucht te droog is. Benevel de bladeren dagelijks met een plantenspuit en je zult zien dat het probleem minder wordt.

De plant heeft rouwvliegjes

Heb je rouwvliegjes in de aarde? Dat kan erg vervelend zijn. Er zijn verschillende manieren om dit probleem aan te pakken. Lees er alles over op onze pagina over rouwvliegjes bestrijden.

Samenvatting