De Calathea kan op gebied van verzorging een beetje een diva zijn, maar met de juiste aanpak kom je een heel eind. Dit alles lees je hier. Ook vertellen we graag meer over de afkomst, groeiwijze, en de luchtzuiverende eigenschappen. Onderaan deze pagina staan antwoorden op veel voorkomende problemen met de verzorging van de Calathea.
De Calathea is een zeer populaire kamerplant. Er zijn veel verschillende soorten verkrijgbaar, allen even mooi. De bladeren zijn ovaal of langwerpig, paars of groen, maar allen met een mooi patroon. Iedere Calathea soort deelt dezelfde bijzonder eigenschap: de plant beweegt!
In de avond zal een Calathea de bladeren sluiten. In de ochtend gaan deze weer open. Door het geluid wat dit veroorzaakt kennen we deze plant ook wel als “Ritselplant”. In Engeland is een Calathea hierom een gebruikelijk housewarming cadeau: “to turn a leaf” betekent een nieuw begin.
| Botanische naam | Calathea |
| Familie | Marantaceae |
| Ook bekend als | Ritselplant, Korbmarante |
| Water hoeveelheid | Gemiddeld |
| Hoogte | Maximaal 1 meter |
| Lichtbehoefte | Veel indirect licht |
| Giftig? | Nee |
Calathea afkomst en groeiwijze
Afkomst
De Calathea verzorgen begint met een stuk achtergrond informatie. Calathea’s zijn afkomstig uit het Amazonegebied in Zuid-Amerika. Kun je je voorstellen dat die prachtige, kleurrijke planten daar gewoon in het wild groeien? Daar worden de bladeren gebruikt voor dakbedekking en het maken van manden. Dat is waarschijnlijk ook waar de botanische naam vandaan komt. Calathea is afgeleid van het Griekse “calathus”, wat grofweg mand betekent.
De omstandigheden zijn daar natuurlijk totaal anders in vergelijking bij ons. Toch kan een Calathea hier prima overleven als je rekening houdt met de wensen (en eisen) van de plant. De belangrijkste verschillen met de leefomstandigheden daar hebben te maken met de luchtvochtigheid en de hoeveelheid licht. Daarover later meer.
Groeiwijze
De Calathea valt binnen het plantengeslacht Marantaceae. Deze plantenfamilie kenmerkt zich door de prachtige tekeningen op het blad. De onderkant van het blad is meestal meer effen en vaak groen of paars. Misschien ken je wel andere planten binnen deze familie, bijvoorbeeld de Maranta of de Stromanthe.
De Maranta en de Calathea worden in de praktijk nogal eens door elkaar gehaald. Een handig hulpmiddeltje: de Maranta is een hangplant, een Calathea niet. Van beide planten gaan de bladeren ‘s nachts dicht. Om die reden worden het ook wel eens gebedsplanten genoemd: in de avond staan de bladeren tegen elkaar als biddende handen.
De kenmerkende bladeren van de Calathea groeien op stengels die uit de grond komen. Afhankelijk van de soort zijn deze stengels groen of paars. Een nieuw blad is eerst nog opgerold. Zodra het opgerolde blad helemaal uitsteekt kan het uitrollen beginnen. Als je ziet dat er meerdere bladeren zijn opgekruld is er iets anders aan de hand. Dit doet een Calathea als hij erg veel dorst heeft.
De Calathea is niet de snelste groeier. Uiteindelijk kan deze plant ongeveer een meter hoog worden. Dit is natuurlijk deels afhankelijk van de soort en de verzorging.
Calathea verzorging
Als je een nieuwe Calathea hebt gekocht in een tuincentrum, of online, heeft deze een reis gemaakt naar zijn nieuwe standplaats. Dit is een stressvolle ervaring voor een plant. Meestal moet die dan ook wennen aan de verhuizing en de nieuwe standplaats.
Het kan zijn dat de eerste nieuwe bladeren op zijn nieuwe plek niet helemaal mooi in vorm komen. Dat is normaal. Lees hieronder goed de instructies voor het onderhoud van deze plant, en je zult zien dat hij het prima naar zijn zin zal hebben!
Standplaats en licht
Het kiezen van de juiste standplaats is ontzettend belangrijk bij de verzorging. Het eerste om rekening mee te houden is de lichtinval. Vaak wordt gedacht dat Calathea’s van schaduw houden. Dat is echter niet het geval. Een standplaats in de schaduw zal er voor zorgen dat de prachtige kleuren vervagen en uiteindelijk zal ook de groei worden geremd.
Zet ze dus niet op een donkere plek. Beter is om een standplaats te kiezen met veel indirect zonlicht. Met indirect zonlicht wordt bedoeld dat de zonnestralen niet direct op de bladeren mogen vallen. Dit kan er voor zorgen dat er bladverbranding optreed, te herkennen aan de bruine vlekken op het blad.
Een streepje zon in de ochtend is prima, maar vooral de middagzon is veel te heet. Dit is dus een raam op het oosten. Hiermee boots je de natuurlijke omstandigheden na: onder de hoge bomen in het tropisch regenwoud komt ook nauwelijks direct zonlicht terecht.
Het is goed om op te merken dat de bladeren die het meest in het licht staan het grootst worden. Wil je jouw Calathea in evenwicht houden, draai de plant dan wekelijks een kwartslag. Ditzelfde geldt voor andere tropische planten zoals de Philodendron.
Houd bij de standplaats tot slot rekening met eventuele tocht. Bij tocht denk je vaak aan de koude lucht die door een kamer trekt als er twee ramen tegenover elkaar op staan. Daar houdt een Calathea niet van. Tocht kan ook betrekking hebben op de warme lucht die van een radiator afkomt. Zet je een plant daarboven of naast, dan zie je de bladeren bewegen. Dit is erg slecht voor de plant omdat deze lucht extreem droog is. Hierover later meer bij het stukje over luchtvochtigheid.
De ideale temperatuur
Omdat het een tropische plant is zou je zeggen dat hij enkel groeit bij hogere temperaturen. Als je de juiste standplaats kiest, dus zonder direct zonlicht en tocht, is de gangbare kamertemperatuur gelukkig prima voor deze plant. Meestal ligt die zo tussen de 18 en 22 graden.
Het is belangrijk dat de temperatuur nooit onder de 15 graden komt. Dit kan schade aan de plant toebrengen. Dit is vooral in de winter iets om op te letten. Als je het raam opzet voor een paar uurtjes kan de temperatuur al snel onder die 15 graden zakken.
Calathea water geven
Zorg er voor dat de grond altijd licht vochtig blijft. Laat de grond dus nooit helemaal uitdrogen, maar houd deze ook niet drijfnat. Over het algemeen zeggen we: als de bovenste 2 centimeter van de aarde droog zijn is het tijd om opnieuw water te geven. Geef dan een kleine hoeveelheid.
En hadden we al gezegd dat een Calathea een echte diva kan zijn? Het liefst is het water dan ook op kamertemperatuur en kalkvrij.
Hoe vaak geef je dan water? Dat hangt af van de behoefte van de plant. In de lente en zomer is het waterverbruik hoger. Dan geef je 1 a 2 keer per week. In de herfst en winter heeft de plant minder dorst. Dan is 1 keer per week vaak voldoende.
De ideale hoeveelheid en frequentie hangen daarnaast af van de afmetingen en de standplaats van de plant. Hier moet je even handig in worden.
Begin het liefst met wat minder. Een teveel aan water brengt meer schade aan een kamerplant dan een tekort aan water. Een teveel aan water kun je overigens wel beperken door een goed drainagesysteem. Dit omvat een laag hydrokorrels en een drainage gat onderin de pot. Een teveel aan water kan zo nog steeds schadelijk zijn, maar kan uiteindelijk wel uit de pot wegstromen.
Een te kort aan water kun je gemakkelijk herkennen. Eerst zal de Calathea slap gaan hangen. Als de dorst langer duur zullen de bladeren zich oprollen. De plant ziet er niet gezond uit, maar je bent dan nog niet te laat. Een goede slok water en de bladeren rollen zich weer mooi uit!
Calathea sproeien
Zoals al eerder aangegeven woont een Calathea van oorsprong in het regenwoud in Zuid-Amerika. Het grote verschil met de omstandigheden daar is de zeer hoge luchtvochtigheid. Deze ligt meestal rond de 80 procent. In de nacht vaak nog hoger
De luchtvochtigheid in onze woon- en slaapkamers is een stuk lager, meestal tussen de 40 en 60 procent. Je kunt het effect hiervan het beste zien aan de bladeren van de Calathea: die krijgen bruine randen of bruine puntjes. Is de luchtvochtigheid helemaal te laag, dan worden de bladeren droog.
Zorgen voor een hoge luchtvochtigheid is één van de belangrijkste dingen in de verzorging van de Calathea. Helaas is de ideale luchtvochtigheid voor de plant is niet gewenst voor onze eigen gezondheid. De oplossing is vrij eenvoudig: de Calathea sproeien met een plantenspuit.
Hiervoor kun je kraanwater gebruiker, maar liever nog water waar geen kalk in zit. Gebruik je normaal kraanwater, waar kalk in zit, dan ontstaan er witte vlekken op de bladeren. Dit is verder geen probleem voor de gezondheid van de plant, maar niet zo mooi voor het uiterlijk.
Een ander voordeel van het benevelen van de bladeren is dat er geen stof op blijft liggen. Hierdoor blijven ze mooi glanzend en kun je extra genieten van deze prachtige plant.
Een laatste opmerking over de luchtvochtigheid: de badkamer kan een mooie plek zijn voor deze plant. In de badkamer is het vaak warm en vochtig. Belangrijk is natuurlijk wel dat er voldoende licht in deze ruimte komt. Iets wat vaak niet het geval is.
Voeding
Het bijvoeden van een kamerplant doe je naar behoefte. Deze is het grootst in de lente en in de zomer. Dit noemen we ook wel de groeifase van de plant. Dan zie je veel nieuwe bladeren verschijnen. Dit kost de plant veel energie en dus is er behoefte aan voeding.
In de herfst en winter zie je nauwelijks activiteit aan jouw Calathea. Voed dan ook enkel bij tijdens de lente en zomer. Eenmaal per twee weken is voldoende. Kies voor een kamerplantenvoeding voor bladplanten, liefst organisch.
Doe je dit niet, dan zal de plant niet meteen dood gaan. In de natuur gebeurt het namelijk ook wel eens dat een plant voor een periode geen voedsel tot zijn beschikking heeft. Na verloop van tijd zal de groei afnemen. Daarna zal de plant bladeren af gaan stoten om energie te besparen. De plant heeft minder energie en wordt vatbaarder voor ziektes. Je doet er dus goed aan om jouw Calathea bij te voeden als onderdeel van de verzorging!
Het is goed om te weten dat je ook teveel plantenvoeding kunt geven. Jouw plant staat in een pot en een overschot aan plantenvoeding kan nergens heen. De wortels zullen door dit overschot aan meststof beschadigen.
Ben je een keer voeding vergeten? Geef dan niet extra veel, maar hervat gewoon het normale schema.
Potgrond
Zoals hierboven gezegd houdt deze plant er niet van om lang in de drassige grond te staan. Hierdoor kan wortelrot optreden waar de plant uiteindelijk dood aan kan gaan. Door de potgrond wat luchtiger te maken kun je dit helpen te voorkomen.
Je kunt een normale potgrond voor kamerplanten gebruiken, maar meng er dan wat perliet of zand doorheen. Door toevoeging van dit materiaal stroomt water makkelijker door de grond heen. Daarnaast is het belangrijk om een gat onderin de pot te hebben. Anders kan het water er niet uit.
Pot en verpotten
Het maakt niet veel uit welke pot je kiest voor jouw Calathea. Kies je voor een terracotta pot? Let er dan op dat je iets vaker water geeft dan normaal. Terracotta is poreus en water zal hierdoor sneller uit de aarde verdwijnen.
Deze planten groeien niet snel. Verpotten is dus niet vaak nodig. De frequentie hangt af van de standplaats en de verzorging, maar is meestal zo om de 2 a 3 jaar. Je weet dat je moet gaan verpotten als de wortels onderin de pot uit het gat groeien.
Verpot altijd in het vroege voorjaar. Dan begint de plant aan de groeifase en zal veel nieuwe wortels en bladeren aanmaken. Verpotten kan vrij stressvol zijn en zo heeft de plant nog de hele lente en zomer om van de verhuizing te herstellen.
Snoeien
Er zijn veel kamerplanten die je moet snoeien om ze mooi en gezond te houden. Denk bijvoorbeeld aan de paarse hangplant Tradescantia Zebrina. Bij de Calathea is dat niet het geval. Ook hoef je ze niet te snoeien voor de afmetingen omdat ze vrij traag groeien.
Wel is het goed om regelmatig de dode bladeren weg te halen. Deze kun je zo dicht mogelijk bij de basis van de plant afknippen.
Dit komt de sierwaarde ten goede, maar het is ook beter voor de gezondheid van de plant. Doordat de aangetaste bladeren weg zijn kan de Calathea alle energie weer gebruiken voor het aanmaken van nieuw, gezond blad.
Calathea is luchtzuiverend
Er zijn dus zeer veel mooie soorten verkrijgbaar. Maar wist je dat ze naast schoonheid ook functie hebben? Deze planten zijn namelijk zeer sterk luchtzuiverend! Om die reden kan het slim zijn de plant in de slaapkamer te zetten.
Er zijn veel planten die de lucht kunnen zuiveren. De mate van luchtzuivering is grotendeels afhankelijk van de oppervlakte van het blad. Hoe groter het blad, hoe meer capaciteit. Neem bijvoorbeeld de Pannenkoekplant met kleine bladeren. Die is luchtzuiverend, maar door de kleine blaadjes heeft die niet veel capaciteit. De meeste Calathea’s hebben zeer brede bladeren. Doordat het bladoppervlakte zo groot is kan er dus extra veel lucht mee worden gezuiverd.
De Calathea bloem
Ten eerste moet worden gezegd dat een bloeiende Calathea als kamerplant vrij uniek is. De plant kan het prima doen in een woonkamer en goed groeien, maar bloeien is toch echt een ander verhaal. Enkel onder de perfecte omstandigheden, of als je erg veel geluk hebt, zal jouw Calathea gaan bloeien.
Dat deze plant niet snel bloeit als kamerplant is eigenlijk niet erg. Waarschijnlijk heb je hem in huis gehaald vanwege de prachtige bladeren. Een uitzondering hierop is de Calathea Crocata (hieronder op de foto). Deze soort bloeit regelmatig als kamerplant.
Zijn de bloemen (bijna) uitgebloeid? Knip ze dan met steel en al af, zo dicht mogelijk bij de basis van de steel. Zo kan de energie weer gaan naar de aanmaken van nieuwe bloemen en bladeren.
Calathea kopen
Zoals je hierboven kon lezen zijn er bijna ontelbaar veel verschillende soorten Calathea. Allen zijn ze even mooi. Wil je een Calathea kopen? Let dan goed op de aanbieder. Deze planten moeten namelijk goed worden verpakt en vervoerd, anders komen ze niet mooi aan. Er zijn natuurlijk webwinkels die dit goed doen. Een groot gedeelte van die webwinkels bieden hun planten aan op Bol.com. Zo heb jij als koper het aanbod overzichtelijk en kun je goed vergelijken.
Veelgestelde vragen en problemen
De bladeren krullen op
Krullende bladeren aan jouw Calathea is een teken dat de grond voor een te lange periode te droog is geweest. Als de plant dorst begint te krijgen gaan eerst de bladeren hangen. Duurt de droogte nog langer, dan krult het blad op.
Dit ziet er ernstig uit, maar kan meestal gelukkig nog herstellen. Geef jouw plant niet meteen een grote plens water, maar eerst een klein beetje. Daarna na een paar uurtjes nog een keer. Blijf dit herhalen tot de bladeren zijn uitgerold en weer mooi rechtop staan.
De Calathea is berucht voor de hoge eisen aan de verzorging. Er zijn natuurlijk ook makkelijkere planten, zoals de Pannenkoekenplant.
Is de Calathea giftig?
Goed nieuws: de Calathea is niet giftig! Je kunt deze plant dus met een gerust hart in huis halen als je katten of andere huisdieren hebt. Ditzelfde geldt natuurlijk ook voor grijpgrage peuter handjes.
Dat deze plant veilig is als huisdieren per ongeluk bladdelen binnenkrijgen is natuurlijk fijn. Maar ze kunnen deze prachtige bladeren natuurlijk wel makkelijk beschadigen. Zeker katten staan er om bekend een kamerplant flink te kunnen toetakelen. Misschien toch maar beter uit de buurt houden dus?
Mijn plant heeft gele bladeren
Hebben de bladeren gele randen of heb je zelfs een volledig geel blad? Dat is een signaal van de plant dat de wortels voor een te lange tijd in te natte grond hebben gestaan. De Calathea is echt veeleisend als het op water geven aankomt: niet te weinig, maar zeker niet te veel.
Het eerste wat je moet doen is de plant uit de pot halen. Controleer hoe nat de aarde is. Als het echt drijfnat is moet je de aarde vervangen. Als het niet drijfnat is kun je simpelweg het water geven aanpassen. Op deze pagina, bij de verzorgingstips, lees je hoe je dit aanpakt.
De gele bladeren zullen hun kleur niet meer terug krijgen, maar de nieuwe bladeren moeten weer gezond zijn. Als je wilt kun je het gele blad uit de plant wegknippen.
Mijn Calathea heeft spint of luis
Het zijn zeer mooie planten, maar dat vinden de beestjes helaas ook. Deze planten zijn gevoelig voor luis, spint en andere aandoeningen. Gelukkig zijn er veel manieren om dit tegen te gaan.
Het liefste wil je natuurlijk voorkomen, dat is beter dan genezen. De beste manier om beestjes te voorkomen is de bladeren benevelen met een plantenspuit. Doe je dit dagelijks, dan krijgen de beestjes veel minder kans om zich te vestigen.
Een andere tip: inspecteren. Controleer wekelijks de bladeren en stengels op afwijkingen. Een kenmerk van bladluis is dat ze het sap uit de bladeren wegzuigen. Hierdoor krult het blad. Omdat het meeste sap naar de jonge bladeren gaat zitten luizen vaak daar.
Verkleurde bladeren
Je hebt deze plant waarschijnlijk in huis gehaald vanwege het prachtige blad. Je wilt dan natuurlijk niet dat het blad verkleurd. Er kunnen veel oorzaken zijn voor de verkleurde bladeren, dus bedenk welke op jouw situatie van toepassing is:
Doordat de plant in direct zonlicht staat komen er bruine vlekken op het blad.
Doordat je te veel, te vaak water geeft komen er gele vlekken op het blad.
Doordat de plant te veel in de schaduw staat vervaagt de tekening op het blad.
Te groot geworden
Deze planten worden in een pot maximaal 1 meter hoog. Vind je dat te groot? Dan kun je twee dingen doen: snoeien of splitten.
Snoeien
De bladeren groeien op stelen die uit de grond komen. Je kunt dus niet de stelen inkorten, zoals je bij andere kamerplanten zou doen. Wat je wel kunt doen is de grootste en hoogste bladeren wegsnoeien. Zo hou je een kleine plant over. Knip de bladeren, inclusief steel, zo dicht mogelijk bij de basis weg.
Splitten
Een meer drastische aanpak: de Calathea splitten. Door de kluit in tweeën te splitsen ontstaan er twee kleinere planten. Let erop dat dit een ingrijpende handeling is voor jouw plant. Doe dit dus enkel met gezonde planten en kies het liefst een moment in de lente.
Verder lezen?
Wist je dat er veel verschillende Calathea soorten bestaan? Lees verder over bijvoorbeeld de:
